◄ Vorige pagina Dit artikel is verdeeld over veertien webpagina’s. Volgende pagina ►
Disclaimer |
Memelland weer Duits Op 12 maart 1939 werd in Rome de nieuwgekozen paus Pius XII geïnstalleerd. Juozas Urbšys, de Litouwse minister van Buitenlandse Zaken, woonde de plechtigheid bij. Op de terugweg naar Kaunas (toen de zetel van de Litouwse regering) had hij op 20 maart in Berlijn een onderhoud met Joachim von Ribbentrop, zijn Duitse collega. Die legde hem volkomen onverwachts een ultimatum voor: Litouwen diende het Memelgebied terug te geven aan Duitsland, anders zou Duitsland het gebied met geweld terughalen. Hoewel Von Ribbentrop geen datum noemde, was het Urbšys wel duidelijk dat een snelle reactie geboden was. De volgende dag pleegde de Litouwse regering koortsachtig overleg met Groot-Brittannië en Polen. Van die landen bleek geen hulp te verwachten. Maxim Litvinov, de toenmalige Sovjetminister van Buitenlandse Zaken, hield zich onbereikbaar. De Litouwse regering deed het onvermijdelijke: vroeg in de ochtend van 22 maart liet |
Urbšys reisde opnieuw naar Berlijn, waar hij op 23 maart om 1 uur ’s middags het protocol van overdracht van het Memelgebied ondertekende. Diezelfde ochtend was een complete vloot van zo’n zestig Duitse oorlogsschepen al de haven van Memel binnengevaren. Adolf Hitler zelf bevond zich aan boord van de Deutschland. Hij ging mee aan wal, hield een rondrit door de stad en een korte toespraak op het balkon van de schouwburg (afbeeldingen 2 en 3), scheepte zich weer in op de Deutschland en voer weer terug naar huis. Het hele gebeuren nam drie uur in beslag.
Nog dezelfde dag vluchtten 10.000 mensen over de grens met Litouwen. Daaronder waren vrijwel alle joden die nog in Memel waren achtergebleven.
 |
← ■ Afbeelding 2. Hitler spreekt de
burgers van Memel toe vanaf het balkon van de schouwburg ■ Afbeelding 3. Hitlers publiek op het plein voor de schouwburg. Beide foto's zijn van Hitlers ‘hoffotograaf’ Heinrich Hoffmann |
Litouwen raakte maar 2848 km2, vijf procent, van zijn grondgebied kwijt. Er woonden ca. 152.000 mensen; dat was ongeveer zes procent van de Litouwse bevolking. Maar wel was eenderde van de Litouwse industrie in het Memelland gevestigd. 75 procent van de Litouwse export en 86 procent van de Litouwse import liep via de haven van Memel. Litouwen had nu nog maar een kustlijn van een kleine twintig kilometer over. Palanga, de enige belangrijke plaats aan die kust, had een haventje, maar dat was altijd klein gebleven met twee grote havens (Memel en het Letse Liepāja) vlak in de buurt. Palanga kon de functie van Memel niet overnemen. Ter compensatie van het verlies mocht Litouwen overigens wel de haven van Memel blijven gebruiken.
 |
 |
|
 |