◄ Vorige pagina Dit artikel is verdeeld over twintig webpagina’s. Volgende pagina ►
Disclaimer |
De onafhankelijkheidsoorlog Tijdens de Duitse bezetting probeerden Litouwse nationalisten de Duitsers al te interesseren voor een eigen staat. Duitsland had echter meer belangstelling voor een totale annexatie van het Baltisch gebied. Toch kon de nationalistische beweging tot op zekere hoogte haar eigen gang gaan. In 1917 werden twee conferenties gehouden met afgevaardigden uit het hele land. Ze kozen uit hun midden een uitvoerend comité (Taryba) onder voorzitterschap van Antanas Smetona. Op 16 februari 1918 riep de Taryba in Vilnius de Litouwse onafhankelijkheid uit. Smetona werd beëdigd als voorlopig president. De vrede van Brest-Litovsk tussen het bolsjewistische Rusland en Duitsland van 3 maart 1918 was voor Litouwen niet meer dan een wapenstilstand. De Duitse bezetters bleven, maar trokken weg toen het eind van de oorlog in zicht kwam. Op 11 november 1918 capituleerde Duitsland. Het had op dat moment te kampen met een communistische opstand in eigen land, en de troepen waren daar harder nodig. |
De bolsjewiki trachtten het Baltische gebied weer in bezit te nemen, en het Rode Leger rukte ook Litouwen binnen. Hoewel Vilnius in Russische handen kwam, wisten de inderhaast georganiseerde onafhankelijkheidsstrijders zich toch te handhaven. Na een moeizame strijd van meer dan anderhalf jaar, waarbij de nationalisten met enige Engelse en Franse steun het moesten opnemen tegen het Rode Leger aan de ene kant en het privélegertje van de ‘witte’ generaal Bermondt-Avaloff aan de andere kant, werd op 12 juli 1920 in Moskou de vrede met Rusland getekend. Rusland erkende de onafhankelijkheid van Litouwen en ging zelfs akkoord met herstelbetalingen aan de nieuwe staat.
|
Het nieuwe Litouwen omvatte de vroegere Russische gouvernementen Kowno (Kaunas),
Wilno (Vilnius) en Suwalki (Suvalkai) en het noordelijk deel van het vroegere
gouvernement Grodno (Gardinas). Overigens woonden er niet alleen maar Litouwers
in het nieuwe Litouwen. In het gebied woonden vier volkeren door elkaar: Litouwers,
Polen, Wit-Russen en Joden. Bovendien leefde er een belangrijke Russische minderheid.
In Kowno en Suwalki waren de Litouwers in de meerderheid, in Grodno waren ze maar
een onbetekenende minderheid. Daar was de meerderheid Wit-Russisch. In Wilno had
geen enkel volk de meerderheid, maar daar waren de Wit-Russen de grootste
bevolkingsgroep, gevolgd door de Litouwers. In de stad Wilno zelf waren de Joden de
grootste bevolkingsgroep. Litouwen was herrezen, maar raakte onmiddellijk in conflict met een andere herrezen staat: Polen. Joseph Piłsudski (1867-1935; afbeelding 17), de sterke man van Polen, die zelf afkomstig was uit de omgeving van Vilnius, wilde de oude personele unie tussen Polen en Litouwen herstellen. Al in 1919 mengde Polen zich in de strijd. Vilnius was lange tijd door de Polen bezet. In april 1920 waren de Russen verzwakt en begonnen de Polen een nieuw offensief in de vroegere gouvernementen Wilno en Suwalki. Polen werd teruggefloten door de Volkenbond. Onder druk van de Volkenbond spraken de Litouwers en de Polen op 7 oktober 1920 een demarcatielijn af. Litouwen deed daarbij tijdelijk afstand van het zuidelijk deel van het gouvernement Suwalki, met de hoofdstad Suwalki zelf, van alles wat de Russen kort tevoren van het gouvernement Grodno hadden afgestaan en van het zuidelijk deel van het gouvernement Wilno met onder andere de belangrijke stad Lida (Litouws: Lyda). De demarcatielijn viel ongeveer samen met de huidige zuidgrens van Litouwen. |
 ■ Afbeelding 17. Maarschalk Piłsudski op een Poolse postzegel, uitgegeven in mei 1928  ■ Afbeelding 18. De intocht van Żeligowski in Vilnius. Zegel van Centraal Litouwen, november 1921 |
 |
 |
|
 |